حقایق جالب درباره قلیان که نمی‌دانستید!
قلیان، این وسیله دودزا که در فرهنگ‌های مختلف جهان جایگاه ویژه‌ای دارد، دارای تاریخچه‌ای پرفراز و نشیب و حقایقی کمتر شناخته‌شده است. در این مقاله، به بررسی نکات جالب و کمتر شنیده‌شده درباره قلیان می‌پردازیم.
1. منشأ قلیان: هند، ایران یا آمریکای جنوبی؟
گرچه بسیاری معتقدند قلیان در هند ابداع شده و سپس به ایران و دیگر کشورها راه یافته است، اما نظریه‌های دیگری نیز وجود دارد. برخی پژوهشگران بر این باورند که قلیان نخستین‌بار در میان قبایل آزتک و مایا در آمریکای جنوبی استفاده می‌شده است. آن‌ها از کدوهای توخالی برای عبور دود استفاده می‌کردند که شباهت زیادی به ساختار قلیان‌های امروزی دارد.
2. قلیان در دربار پادشاهان
قلیان نه‌تنها در میان مردم عادی، بلکه در دربار پادشاهان نیز محبوبیت داشته است. در دوره صفویه و قاجاریه، قلیان به‌عنوان نمادی از تجمل و جایگاه اجتماعی مورد استفاده قرار می‌گرفت. ناصرالدین‌شاه قاجار از جمله پادشاهانی بود که علاقه وافری به قلیان داشت و حتی تصاویر او در حال استفاده از قلیان در نقاشی‌های آن دوره به چشم می‌خورد.
3. تنباکوی میوه‌ای؛ نوآوری مدرن
تنباکوی میوه‌ای که امروزه در قلیان‌ها استفاده می‌شود، یک نوآوری نسبتاً جدید است. در گذشته، تنباکوی ساده و بدون طعم‌دهنده‌های اضافی مصرف می‌شد. افزودن اسانس‌های میوه‌ای به تنباکو، با هدف کاهش تلخی و ایجاد تنوع در طعم، در دهه‌های اخیر رواج یافته است.
4. باور غلط: تصفیه دود توسط آب
یکی از باورهای نادرست درباره قلیان این است که آب موجود در آن، دود را تصفیه کرده و مواد مضر آن را حذف می‌کند. در واقع، آب تنها باعث خنک شدن دود می‌شود و تأثیری در کاهش مواد سمی ندارد. تحقیقات نشان داده‌اند که دود قلیان حاوی مقادیر زیادی نیکوتین، منواکسید کربن و ترکیبات شیمیایی مضر است.
5. مقایسه قلیان و سیگار
برخلاف تصور عمومی، یک جلسه مصرف قلیان (حدود یک ساعت) می‌تواند فرد را در معرض حجم دودی معادل کشیدن 100 تا 200 نخ سیگار قرار دهد. این به دلیل مدت‌زمان طولانی‌تر مصرف و عمق دم‌های عمیق‌تر در هنگام استفاده از قلیان است.
6. قلیان در فرهنگ‌های مختلف
قلیان در فرهنگ‌های مختلف با نام‌ها و اشکال گوناگونی شناخته می‌شود. در کشورهای عربی به آن “شیشه”، در ترکیه “نرگیله” و در ایران “قلیان” گفته می‌شود. هر فرهنگ، آداب و رسوم خاص خود را در استفاده از قلیان دارد.
7. قلیان و سلامت دهان و دندان
استفاده مداوم از قلیان می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامت دهان و دندان شود. دود قلیان حاوی مواد شیمیایی مضری است که می‌تواند باعث بیماری‌های لثه، پوسیدگی دندان و حتی سرطان دهان شود.
8. تأثیر قلیان بر سلامت قلب و عروق
مصرف قلیان می‌تواند باعث افزایش فشار خون، تسریع ضربان قلب و در نهایت افزایش خطر بیماری‌های قلبی-عروقی شود. منواکسید کربن موجود در دود قلیان، ظرفیت حمل اکسیژن خون را کاهش داده و به بافت‌های بدن آسیب می‌رساند.
9. قلیان الکترونیکی؛ جایگزینی سالم‌تر؟
با پیشرفت فناوری، قلیان‌های الکترونیکی به بازار عرضه شده‌اند که ادعا می‌شود سالم‌تر از قلیان‌های سنتی هستند. با این حال، تحقیقات در مورد اثرات بلندمدت این دستگاه‌ها هنوز کامل نشده و برخی مطالعات نشان می‌دهند که آن‌ها نیز می‌توانند حاوی مواد مضر باشند.
10. قلیان و اعتیاد
برخلاف تصور برخی افراد که قلیان را یک تفریح بی‌ضرر می‌دانند، نیکوتین موجود در تنباکوی قلیان می‌تواند باعث اعتیاد شود. حتی مصرف گهگاه قلیان نیز می‌تواند وابستگی به نیکوتین ایجاد کند و راه را برای مصرف سایر محصولات تنباکویی هموار سازد.
